[amdavadis4ever] હિંદી ફિલ્મ જગ તના યુગપુરુષ મે હબૂબ ખાન વિશે.. .. Saumya Joshi

 

Please use http://translate.google.com/ to translate this article to Language of your choice. હિંદી ફિલ્મ જગતના યુગપુરુષ મેહબૂબ ખાન વિશે... Saumya Joshi   વીસમી સદીની શરૂઆતમાં જયારે ભારતમાં હજુ મૂક ફિલ્મો જ બનતી હતી, ત્યારે દક્ષિણ ગુજરાતના નાનકડા ગામ બિલિમોરાનો એક લબરમૂછિયો જુવાન નામે રમઝાન ખાન, ફિલ્મોમાં કામ મેળવવા માટે ઘરેથી કોઈને ય કહ્યા વિના મુંબઈ આવી ગયો. થોડા નીચા કદના, રૂપાળા અને સોહામણા આ જુવાનને સ્ટુડિયોમાં મામૂલી નોકરી કરતા કરતા પહેલવહેલી ફિલ્મ મળી, 1927માં રજૂ થયેલી અલીબાબા એન્ડ ફોર્ટી થીવ્ઝ, જેમાં એનો રોલ હતો ચાલીસ પૈકીના એક ચોરનો! કદાચ પડદા પર જેની એક ઝલક પણ દેખાયી ન હોય એવી ભૂમિકા ભજવનાર આ કલાકારની પડદા પાછળના એક કસબીએ નોંધ લીધી હતી. એ હતા અરદેશર ઈરાની, જેમણે 1931માં ભારતની પહેલવહેલી બોલપટ ફિલ્મ બનાવી, 'આલમઆરા'.   'આલમઆરા' માટે હીરો તરીકે આપણી આજની કહાણીના હીરોનું નામ નકકી જ હતું, પરંતુ વ્યવસાયિક દ્રષ્ટિએ જોતા ફિલ્મની સફળતા માટે નવાસવા ચહેરાને બદલે કોઈ સફળ કલાકારને લેવામાં આવે તે વધુ ઇચ્છનીય હતું. આથી પહેલવહેલી ભારતીય બોલપટ ફિલ્મના હીરો તરીકેનો કળશ, એ સમયના નામી કલાકાર માસ્ટર વિઠ્ઠલના શિરે ઢોળવામાં આવ્યો. ત્યારે કોને ખબર હતી કે પેલા અનામ કલાકારના નામે તો હિંદી ફિલ્મ જગતનો ઇતિહાસ લખાઈ જવાનો છે!   જી હા, આપણે વાત કરી રહ્યાં છીએ હિંદી ફિલ્મ જગતના યુગપુરુષ મેહબૂબ ખાન વિશે! જેમની ફિલ્મ 'મધર ઇન્ડિયા', ભારતની સર્વશ્રેષ્ઠ દસ હિંદી ફિલ્મોમાં સ્થાન પામે છે! 1927માં 'અલીબાબા....' રજૂ થયા પછી છેક ત્રીસ વર્ષે એટલે કે 1957માં 'મધર ઈન્ડિયા'ની રજૂઆત થઈ. ત્રણ દાયકાની આ સફરમાં મેહબૂબ ખાનના જીવનમાં અનેક ચડાવ ઉતાર આવ્યા. આજે એમની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે એમની જીવનઝરમરની એક ઝાંખી કરીએ.   'આલમઆરા'ની ભૂમિકા ગુમાવ્યા બાદ, મેહબૂબ ખાને 'સાગર મુવીટોન' સાથે જોડાઈને કેટલીયે ફિલ્મોમાં સહાયક અભિનેતા તરીકે કામ કર્યું. 1935માં એમણે નિર્દેશન ક્ષેત્રે ઝૂકાવ્યું. ફિલ્મ હતી, 'જજમેન્ટ ઓફ અલ્લાહ'. યુધ્ધની પૃષ્ઠભૂમિ પર બનેલી આ ફિલ્મ ખાસ્સી વખણાયી. ત્યારબાદ 1936માં 'મનમોહન' અને 1937માં 'જાગીરદાર' જેવી ફિલ્મો તેમણે આપી, જે ખાસ ચાલી ન હતી. પરંતુ 1937માં જ રજૂ થયેલી સામાજિક ફિલ્મ 'એક હી રાસ્તા' એ તેમના માટે સફળતાના દ્વાર ખોલી નાખ્યા!   બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીને પણ ખાસ્સું આર્થિક નુકસાન વેઠવું પડેલું. મંદીના આ દોરમાં સાગર મુવીટોન પણ બાકાત ન રહ્યું અને 1939માં એક સમયની આ માતબર કંપની બંધ પડી ગઈ. મેહબૂબ ખાન નેશનલ સ્ટુડિયો સાથે જોડાઈ ગયા. 1940માં 'ઔરત', 1941માં 'બહન' ને 1942માં 'રોટી' જેવી ફિલ્મોનું નિર્દેશન કર્યા બાદ, મેહબૂબ ખાને નેશનલ સ્ટુડિયોને અલવિદા કહીને 'મેહબૂબ ખાન પ્રોડક્શન લિમિટેડ'ની સ્થાપના કરી. 1943 થી 1945 દરમિયાન 'નજમા', 'તકદીર' અને 'હૂમાયુ' જેવી સરેરાશ ફિલ્મો બનાવ્યા બાદ, 1946માં મેહબૂબ ખાને નૂરજહાં, સુરૈયા અને સુરેન્દ્ર જેવા ગાયક કમ અભિનેતા કલાકારોને લઈને સંગીતમય સુપરહીટ ફિલ્મ 'અનમોલ ઘડી' બનાવી. નૌશાદના સંગીતમાં પરોવાયેલા ફિલ્મના કર્ણપ્રિય ગીતોએ એ સમયે ધૂમ મચાવી દીધી! આજે પણ એ ગીતો એટલા જ લોકપ્રિય છે!   ત્યારબાદ 1949માં આવી 'અંદાઝ'. પ્રણયત્રિકોણ આધારિત કહાણી પર બનેલી આ ફિલ્મ આજે પણ 'કલાસિક' હિંદી ફિલ્મોની શ્રેણીમાં આગવું સ્થાન ધરાવે છે! દિલીપ કુમાર અને રાજ કપૂર જેવા બે ધૂરંધરોએ પોતાની કારકિર્દીમાં એકસાથે કામ કર્યું હોય એવી આ એકમાત્ર ફિલ્મ છે. 'અંદાઝ'ની સફળતા પછી 1952 માં મેહબૂબ ખાને સિનેચાહકોને જે નજરાણું ધર્યું તે ફિલ્મ એટલે 'આન'! આ ફિલ્મની વિશેષતા એ હતી કે ભારતમાં બનેલી એ પહેલવહેલી ટેકનિકલર ફિલ્મ હતી. લખલૂટ ખર્ચે તૈયાર થયેલી, દિલીપ કુમાર, નાદિરા અને પ્રેમનાથ જેવા કલાકારોને ચમકાવતી આ ફિલ્મને આખી દુનિયામાં એકસાથે રજૂ કરવામાં આવેલી.   'આન'ની સફળતા પછી દિલીપ કુમાર, મધુબાલા અને નિમ્મીને લઈને મેહબૂબ ખાને 'અમર' બનાવી. બળાત્કાર જેવા સંવેદનશીલ વિષય પર બનેલી આ ફિલ્મ લોકોને ખાસ પસંદ ન આવી, પરંતુ મેહબૂબ ખાન માટે આ ફિલ્મનું એક આગવું મહત્વ હતું. ફિલ્મોની રીમેક બનાવવાની પરંપરા મેહબૂબ ખાને શરૂ કરી એમ કહીએ તો ખોટું નહીં કહેવાય! પોતાની જ ફિલ્મ 'ઔરત'ને ફરી એકવાર નવા અવતારમાં કચકડે કંડારવાનું તેમણે નકકી કર્યું. ફિલ્મની કથાનો પ્રભાવ કેટલો જબરજસ્ત હશે કે 'મધર ઈન્ડિયા' નામે બની રહેલા નાયિકાપ્રધાન ફિલ્મના આ નવસંસ્કરણમાં દિલીપકુમાર જેવા હીરો, એક સમયે જેની સાથે રોમેન્ટિક જોડી જમાવી હતી તેવી અભિનેત્રી નરગિસના પુત્રનો રોલ મેળવવા માટે અત્યંત ઉત્સુક હતા! ફિલ્મ નિર્માણના દરેક પરિમાણમાં અદભૂત એવી 'મધર ઈન્ડિયા' માટે મેહબૂબ ખાન અને નરગીસ ચોતરફથી સન્માન પામ્યા. જો કે, 1962માં મેહબૂબ ખાને બનાવેલી ફિલ્મ 'સન ઑફ ઈન્ડિયા' સરિયામ નિષ્ફળ રહી. આ ફિલ્મ તેમની કારકિર્દીની અંતિમ ફિલ્મ બની રહી. 28 મે, 1964ના રોજ માત્ર 57 વર્ષની વયે કળાના આ પૂજારીનો જીવનદીપ બૂઝાઈ ગયો

__._,_.___

---

Posted by: Bhupendra Jesrani <jesranibd@yahoo.co.in>

---

Reply via web post

•

Reply to sender

•

Reply to group

•

Start a New Topic

•

Messages in this topic (1)

---

Have you tried the highest rated email app?

With 4.5 stars in iTunes, the Yahoo Mail app is the highest rated email app on the market. What are you waiting for? Now you can access all your inboxes (Gmail, Outlook, AOL and more) in one place. Never delete an email again with 1000GB of free cloud storage.

---

World&#39;s Best forwarded emails...

Spread a word to join amdavadis4ever-subscribe@yahoogroups.com

To translate the posted material into your native/regional language,
please visit http://translate.google.com/

Like us on facebook: amdavadi amdavadi

Visit Your Group

• New Members 56

• Privacy • Unsubscribe • Terms of Use

.

__,_._,___