to translate this article to Language of your choice.

ચોવક ઉપરાંત 'પિરોલી' પણ પ્રજાની અમૂલ્ય સંપત્તિ છે

કચ્છી 'પિરોલી' એટલેકે ઉખાણાની વાત આવે ત્યારે કચ્છી ઉચ્ચારોની થોડી વિશેષતા વ્યક્ત કરવાની જરૂર છે. જેમકે 'ઙ' અને 'ઞ' આ બે અનુનાસિક વ્યંજનોનો ગુજરાતી ભાષામાં ભાગ્યેજ ઉપયોગ થાય છે, પણ કચ્છી ઉચ્ચારોમાં આ બે વ્યંજનોની ખાસ જરૂર પડે છે.બહુ મઝાની વાત છે કે 'મગ'ને કચ્છીભાષામાં 'મુઙ' કહે છે અને જવું તેને 'વિઞણુ' કહે છે. આવા વ્યંજનોવાળા અનેક શબ્દો કચ્છી ભાષામાં આવે છે.

કચ્છી ભાષામાં પહોળા અને સાંકડા ઉચ્ચારોનો તફાવત ન થાય તો પણ ગોટાળો થઇ જાય. દા.ત. 'સોરો' એટલે 'સોળ' અને 'સોરો' એટલે 'સસરો' પણ થાય. ઉચ્ચાર આધારિત આવા શબ્દોનો પણ કચ્છી ચોવક ભાષામાં પાર નથી.

હવે જ્યારે કચ્છી ભાષાની જ વાત નીકળી છે, તો જુઓ આ ઉદાહરણ કે 'દડો' અને 'ડોસો' આ શબ્દોમાં 'ડ'નો ઉચ્ચાર ગુજરાતી ભાષામાં અનાયાસે જ બદલી જાય છે પણ કચ્છીમાં એ ભેદ ન બતાવાય તો ન ચાલે. લો, આ વાંચો : 'ડાડી' એટલે 'દાદીમા' અને 'ડાઙી' એટલે દાઢી. એજ રીતે હસ્વ 'ઇ' અને 'ઉ'ના ઉચ્ચારો ખૂબજ ટૂંકા કરવામાં આવે છે જેમકે ભીંતને કચ્છીમાં 'ભિત' કહેછે અને ઊંટને 'ઉઠ' કહે છે.

થોડી પિરોલીઓની મઝા માણશું? "અવરે સવરે વટકે, અછો મખણ લટકે બોલો શું? જવાબ છે :"કાલાંમાનું કપાસ. સંબંધો વણી લઇને બનાવેલી પિરોલીઓમાં રમૂજ પેદા કરે તેવી પિરોલી છે : "ફુઇ અગિયા ને ફુઓ પુઠિયા ગુજરાતીમાં "ફોઇ આગળ ને ફુઆ પાછળ પણ પિરોલીનો જવાબ છે "સોય અને દોરો!

"અછો ઊંધર નીલોપૂછ, ખબર નંવે ત પિણૈં કે પુછ

સફેદ ઉંદર, લીલી પૂંછ, ખબર ન હોય તો બાપાને પૂછ!

એ ઉખાણાનો જવાબ છે "લીલી ડુંગળી!

"ઇટિયાંસ પિટિયાંસ, મથે ડીયાંભાર,

ઇ પિરોલી ન લજે, તેં કે ખણેં ખેતરપાર

ગુજરાતીમાં સમજવા માટે આમ બોલાય:

"પીટ પીટું માથે દઉં ભાર, આ પિરોલી ન પારખે,

તેને લઇ જાય ખેતરપાળ

પણ તેનો અર્થ છે "છાણાં.

જ્ઞાન સાથે ગમ્મત કરાવતી આ પિરોલીઓ ગામનું પાદર હોય કે તળાવની પાળ હોય, ઘેઘૂર વડલો હોય અને ફરતે બાંધેલો ઓટલો હોય, રજાની બપોર હોય કે, ઘરનું આંગણું હોય, આંગણામાં ખાટલા ઢાળેલા હોય, વાળુ પતી ગયા પછીની રાત હોય અને સામસામે બેસીને થતી 'પિરોલી'ની વાત હોય! બહુ ગમતિલી ઉંમર હતી પિરોલીઓ પુછાતી અને જવાબોની ધાણીઓ ફૂટતી! રાતની વાત નીકળી જ છે તો હજુ એક પિરોલી માણીએ:

"રાતજો ધણ જા ધણ, ને ડીં જો પખ નકાં પોલડી

રાતના ધણનાં ધણ અને દિવસના ના પાંખ ન તો પોલડી, જવાબ છે"આકાશના તારા!

કહેવતો પરથી કચ્છી કિસ્સાઓ બન્યા કે કચ્છી કિસ્સાઓ પરથી કહેવત બની એ પ્રશ્ર્નને બાજુએ મૂકીએ અને એક કહેવત સાથે કચ્છી કિસ્સો માણીએ: કહેવત છે: "મુલાં મારે મુઠ સે, નેં અલ્લા મારે ઉઠ સે સંલગ્ન કિસ્સો એવો છે કે "એક ગામમાં એક મુલ્લાજી ઘાણીમાં તલ પીલવાનો ધંધો કરતા હતા. પણ દરેક ગ્રાહકના પીલવાના તલમાંથી મૂઠી ભરીને તલ ચોરી લેવાની તેની આદત. એમ કરતાં એ પૈસાદાર થયો અને ઘાણીમાંથી બળદ છોડીને ધીંગો ઊંટ ખરીદીને જોડ્યો. પોતે બેઠોબેઠો ગીત ગાતો રહે અને મૂછને તાવ દેતો રહે. ઘાણી ઘુમતી રહે. તલ પીલાતા રહે પણ એક દિવસ તેનો ઘાણીનો ઊંટ મરી ગયો. મુલ્લાની જાહોજલાલીને થપ્પડ લાગી. એ લોકોને 'મૂઠે' મારતો, તો અલ્લાએ તેને 'ઊંટ'થી માર્યો. કહેવત ચાલી "મુલાં મારે મુઠ સેં, અલ્લા મારે ઉઠ સે.

બે વ્યક્તિ વચ્ચેની અસમાનતા બતાવવા માટે કચ્છીમાં એવી ચોવક છે કે, "હિકડો રાણૂં, બ્યો કાંણૂં બે વચ્ચે બહુ મોટો ફરક બતાવવા માટે આ કહેવત વપરાય છે.

કોઇ એક કામ માટે જ્યારે બિનજરૂરી વધારે માણસો જોડાયા હોય ત્યારે કહેવાય કે : "હિક઼ડો હકલે બ્યો હૂં હૂં કરે જ્યારે એક ખોટું કામ છુપાવવા બીજાં ખોટાં કામ કરવા પડે ત્યારે કચ્છી ચોવક કહે છે કે "હિક઼ડો કૂ઼ડ લિકાયલા બ્યા સો કૂ઼ડ કેંણાં પે. આવું છુપાવવા કરતાં તરતજ ખુલાસો કરવો સારો. 'એક ઘા ને બે કટકા' જેમ ગુજરાતીમાં કહેવાય છે તેમ કચ્છીમાં ચોવક છે : "હિક઼ડો ઘા નેં બ ટુકર.!

__._,_.___

Posted by: Bhupendra Jesrani <jesranibd@yahoo.co.in>

Reply via web post

•

Reply to sender

•

Reply to group

•

Start a New Topic

•

Messages in this topic (1)

Have you tried the highest rated email app?

With 4.5 stars in iTunes, the Yahoo Mail app is the highest rated email app on the market. What are you waiting for? The Yahoo Mail app is fast, beautiful and intuitive. Try it today!

World's Best forwarded emails...

Spread a word to join amdavadis4ever-subscribe@yahoogroups.com

To translate the posted material into your native/regional language,
please visit http://translate.google.com/

Like us on facebook: amdavadi amdavadi

Visit Your Group