[amdavadis4ever] કેલિડોસ્કોપ - Gujarati (Posted by B D Jesrani)

 

Please use http://translate.google.com/ to translate this article to Language of your choice. માનવજાત બધે જ સરખી છે કેલિડોસ્કોપ : મોહમ્મદ માંકડ આમ, માનવજાત ગમે ત્યાં વસતી હોય, સંસ્કૃત હોય કે અસંસ્કૃત હોય, કેટલીક પાયાની વાતોમાં એકસરખું વિચારતી હોય છે. કોઈએ કહ્યું છે કે, Great minds think alike. ગમે તે દેશમાં, ગમે તે કાળમાં જન્મ્યા છતાં અમુક સ્તરની વ્યક્તિઓ, આપણને આશ્ચર્યજનક લાગે એટલી હદે એકસરખું વિચારતી હોય છે. અહીં હું જુદા જુદા દેશોની મેં વાંચેલી બે નાનકડી પ્રસંગકથાઓ રજૂ કરું છું, એ બંને પ્રસંગકથાઓ એક જ વાત કહે છે : પૈસાથી ખરીદી ન શકાય એવું પણ કેટલુંક છે. ઉઝબેકિસ્તાનમાં આવેલા બાલખારના કેટલાક કુંભારો ગધેડાં અને ખચ્ચરોની પીઠ ઉપર પોઠોમાં માટીનાં વાસણો ભરી વેચવા માટે શહેરમાં જવા નીકળ્યા. રસ્તામાં તેમને કેટલાક તોફાની જુવાનિયાઓ મળ્યા. 'ક્યાં જાઓ છો?' યુવાનોએ પૂછયું. 'શહેરમાં માલ વેચવા.' કુંભારોએ કહ્યું. 'શું કિંમત છે?' 'નાની ચીજોના વીસ કોપેક ને મોટી ચીજોના પાંચ.' 'એમ કેમ?' 'નાની વસ્તુઓ બનાવવામાં વધારે મહેનત પડે છે.' જુવાનિયાઓએ પૂરી કિંમત આપીને હતી એટલી બધી ચીજો કુંભારો પાસેથી ખરીદી લીધી. 'વાપરતાં ખુશ થઈ જશો.' કુંભારોએ કહ્યું, 'બધી વસ્તુઓ ટકાઉ છે. તમારા છોકરાનાં છોકરાંય વાપરશે.' કુંભારો તો વાસણો વેચીને પાછા ફર્યા અને થોડે દૂર પહેલી ટેકરી આવી ત્યાં થાક ખાવા બેઠા. તેમની નજર સ્વભાવિક જ પોતાની પાછળના માર્ગ પર ગઈ. તેમણે જોયું તો પેલા વાસણ ખરીદનાર જુવાનિયાઓ બહુ વિચિત્ર લાગે એવી રમતમાં મશગૂલ થઈ ગયા હતા. કોતરની કોર ઉપર વાસણ ગોઠવીને તેઓ વીસેક ડગલાં પાછળ જતા અને એક પછી એક વાસણનું નિશાન લઈને પથ્થર ફેંકતા. દરેક જુવાન જાણે વધુમાં વધુ વાસણ ફોડવાની હરીફાઈ કરી રહ્યો હતો. કુંભારો તો જાણે કોઈનો અજ્ઞાાત હુકમ થયો હોય એમ કશું બોલ્યાકર્યા વિના સડાક દઈને ઊભા થઈ ગયા અને જુવાનિયાઓ તરફ દોડયા. 'મૂર્ખાઓ, બંધ કરો.' કુંભારોએ બૂમ પાડી, 'અમે સારામાં સારાં વાસણો તમને વેચ્યાં અને તમે આ શું કરો છો, બેવકૂફો!' 'આટલા બધા બૂમબરાડા શાના કરો છો?' જુવાનિયાઓએ કહ્યું, 'તમે માલ વેચ્યો એની કિંમત અમે ચૂકવી દીધી છે, હવે આ વાસણ અમારાં છે. એની જોડે તમારે શું લાગેવળગે? અમે વાસણ ઘેર લઈ જઈએ, રસ્તા પર ફેંકી દઈએ કે ફોડી નાખીએ, તમારે શું?' 'ભાઈઓ, આ વાસણો સાથે અમારે ઘણું લાગેવળગે છે.' કુંભારોએ લાગણીપૂર્વક કહ્યું, 'વાસણો બનાવવા માટે પહેલાં તો અમે માટી તૈયાર કરી. એમાં અમે અમારી ઘણી મહેનત રેડી. પછી અમે અમારાં દિલ રેડીને માટીને ઘાટ આપ્યો. અમારી કારીગરી જોઈને માણસનું મન રાજી થઈ જાય એવી ચીજો અમે બનાવી. અમારાં મનમાં હોય છે કે, આ વાસણો વાપરતાં લોકો ખુશ થશે અને એમની જિંદગીમાં ખૂબસૂરતી ઉમેરાશે. અમે તમને અમારી ચીજો વેચી ત્યારે અમે ધારેલું કે, સુરાહીઓમાંથી પીણાંઓની પ્યાલીઓ ભરીને મહેમાનો સામે તમે ધરશો, માટલામાં પહાડી ઝરણાનું ઠંડું પાણી ભરશો, કૂંડામાં રૂપાળાં ફૂલો ઉગાડશો, એના બદલે તમે તો બેશરમ થઈને વાસણોના ટુકડેટુકડા કરી નાખ્યા. તમે અમારી મહેનત, અમારાં સપનાંના ભૂકા ઉડાવી દીધા.' એમ બોલીને બાકી રહેલ સલામત વાસણો ભેગાં કરીને કુંભારો ચાલવા લાગ્યા. જે મહેનત કરે, કામમાં પોતાનું દિલ રેડે અને એનું પરિણામ જોઈને સંતોષ અનુભવે, એવો કોઈપણ ઇન્સાન કુંભારોના ગુસ્સાની કદર કરી શકશે. હવે આપણા ભારતની એક વાત : દક્ષિણ ભારતના વિખ્યાત સંત તિરુવલ્લુવર કાપડ વણીને વેચવાનો ધંધો કરતા. કાપડ વેચવા માટે ફરતા એ સંતપુરુષના શાંત સ્વભાવની અને ભક્તિભાવની લોકો ખૂબ પ્રશંસા કરતાં. એક દિવસ એક તોફાની જુવાનને ટીખળ કરવાનું મન થયું. કાપડ વેચવા નીકળેલા સંતને ઊભા રાખીને તેણે એક સાડીનો ભાવ પૂછયો. 'બે રૂપિયા.' સંતે કહ્યું. તરત જ પેલા યુવાને એક સાડી લઈને ફાડી નાખી અને તેના બે ટુકડા કરીને પૂછયું, 'આમાંનો એક ટુકડો લેવો હોય તો શું ભાવ?' 'એક રૂપિયો.' સંત તિરુવલ્લુવરે સ્વસ્થતાથી કહ્યું. પેલા જુવાને તો એ ટુકડાના પણ પાછા બે ટુકડા કરી નાખ્યા, 'હવે આનો ભાવ?' 'અડધો રૂપિયો.' સંતે તદ્દન શાંતિથી કહ્યું. પેલા જુવાને તો એના પણ બે ટુકડા કરી નાખ્યા અને ફરી એમાંના એક ટુકડાનો ભાવ પૂછયો અને સંત તિરુવલ્લુવરે શાંતિથી એનો પણ ભાવ કહ્યો. એમને એમ પેલો સાડીને નાના ને નાના ટુકડાઓમાં ફાડતો રહ્યો અને પછી બોલ્યો, 'પણ હવે આ નાનકડા ટુકડા તો મારે કાંઈ કામમાં આવે એમ નથી, હું લઈને શું કરું?' 'બરાબર છે, ભાઈ.' તિરુવલ્લુવર કશા જ હિચકિચાટ વિના બોલ્યા, 'આ ટુકડા તારે કશા જ કામના નથી પણ હું એને સાંધીને ફરી આખી સાડી બનાવી લઈશ. એનું પણ કોઈ લેનાર મળી જશે.' સંતનો એ જવાબ સાંભળીને પેલો જુવાન ખસિયાણો પડી ગયો અને બોલ્યો, 'મહારાજ, આ ટુકડા તમને પણ કાંઈ કામમાં આવશે નહીં. મને માફ કરો. લો, હું તમારી સાડીની કિંમત ચૂકવી દઉં.' પરંતુ સંત તિરુવલ્લુવરે પૈસા લેવાની ના પાડતાં કહ્યું, 'જે વસ્તુ તને કામમાં આવવાની નથી તેના પૈસા તારી પાસેથી લઈને હું શું કરું? અને મારા ભાઈ, તું શું એમ ધારે છે કે, તારા બે રૂપિયા તેં જે નુકસાન કર્યું છે તે ભરપાઈ કરી દેશે? આ કાપડ કઈ રીતે તૈયાર થયું છે, જાણે છે? રાતદિવસ મહેનત કરીને ખેડૂતે કપાસ ઉગાડયો હશે, એમાંથી રૂ તૈયાર થયું હશે, એને કેટલાય દિવસ મહેનત કરીને મારી પત્નીએ કાંત્યું અને મેં એને રંગ્યું, એને વણ્યું અને એમાંથી આ સાડી તૈયાર થઈ. ભાઈ, આટલી મહેનત પછી બનેલી સાડી પાછળના શ્રમની સફળતા તો તે કોઈના પહેરવાના કામમાં લાગે તેમાં જ ગણાય.' અને પછી જુવાનના માથે હાથ મૂકીને કહ્યું, 'બેટા, આપણું જીવન પણ આપણે આ સાડીની જેમ જ અવિચારીપણે વેડફી નાખીએ છીએ. એક સાડી બગડે તો બીજી સાડી લાવી પણ શકાય પણ જીવન બગડે તો બીજું ક્યાંથી લાવી શકાય?' ઉપરની બંને વાતોમાં પાત્રો જુદાં છે, પાત્રોના સ્વભાવ જુદા છે. વાસણ બનાવનાર કુંભારો અને સાડી બનાવનાર સંત તિરુવલ્લુવર જુદી જુદી ધરતીના છે અને જુદા જુદા સ્તરના છે. બંને વાતોમાં ધરતીની સુગંધ જુદી છે, પરંતુ બંનેમાં ઘૂંટાયેલું ડહાપણ એક છે. શ્રમ અમૂલ્ય છે. શ્રમનું મૂલ્ય ક્યારેય ન થઈ શકે. આપણે વસ્તુની કિંમત ચૂકવી શકીએ. શ્રમની, લાગણીની, પ્રેમની, કોઈ કિંમત ક્યારેય ચૂકવી ન શકાય. મનુષ્ય ગમે તે પ્રદેશમાં વસતો હોય અને ઘણીવાર તો ગમે તે કાળમાં વસતો હોય છતાં કેટલીક પાયાની વાતોમાં તે એકસરખું જ વિચારતો હોય છે, એટલે જ જુદા જુદા દેશના લેખકો અને કવિઓ, એકબીજાથી સ્વતંત્ર રીતે પણ ક્યારેક એકસરખું જ લખે છે અને વિચારકો એકસરખું જ વિચારે છે.   માનવજાત બધે જ સરખી છે, તે એકસરખું હસે છે, એકસરખું રડે છે, એકસરખી રીતે પ્રેમના તાંતણે જોડાય છે અને એટલે આપણે સૌ કોઈ એક કોમ, કોઈ જ્ઞાાતિ, કોઈ એક દેશ કે સ્થળના નહિ પણ સમગ્ર માનવજાતનાં ડહાપણના વારસદાર છીએ.

__._,_.___

---

Posted by: imamdavadi@ymail.com

---

Reply via web post

•

Reply to sender

•

Reply to group

•

Start a New Topic

•

Messages in this topic (13)

World's Best forwarded emails...

Spread a word to join amdavadis4ever-subscribe@yahoogroups.com

To translate the posted material into your native/regional language,
please visit http://translate.google.com/

Like us on facebook: amdavadi amdavadi

Visit Your Group

• New Members 59

• Privacy • Unsubscribe • Terms of Use

.

__,_._,___