[amdavadis4ever] માઈન્ડના મીક ેનીઝમને સમજી નિર્ણય કરો...Kaleidoscope

 

Please use http://translate.google.com/ to translate this article to Language of your choice. માઈન્ડના મીકેનીઝમને સમજી નિર્ણય કરો Kaleidoscope   રમણ મહર્ષિએ 'શિક્ષિત અજ્ઞાાન' ની વાત કરી છે. અલબત્ત એમણે આ વાત આધ્યાત્મિક્તાને ધ્યાનમાં રાખીને કરી છે, પરંતુ માનવજીવનના દરેક ક્ષેત્રને આ વાત એટલી જ લાગુ પડે છે. અશિક્ષિત અજ્ઞાાન કરતાં શિક્ષિત અજ્ઞાાન હંમેશા ખતરનાક સાબિત થાય છે.   જ્ઞાાન અને અજ્ઞાાન, જાણવું અને નહિ જાણવું, એ એટલું તો અટપટું છે કે ઘણીવાર જ્ઞાાનમાં જ અજ્ઞાાન, અને અજ્ઞાાનમાં જ જ્ઞાાનની શરૂઆત છુપાયેલી હોય છે. જયારે કોઈ માણસ અમુક વસ્તુ ખાતરી પૂર્વક જાણવાનો દાવો કરે છે ત્યારે એ જડ બની જાય છે.   જગતમાં એવા અનેક દાખલાઓ જોવા મળે છે કે જેમાં શિક્ષણ જેવી અતિ ઉપયોગી વસ્તુ પણ ડિગ્રીઓ, ઉપાધિઓ અને પારિતોષિકો પ્રાપ્ત કરનારાઓ માટે એક મર્યાદા બની જાય છે. જેઓ અભ્યાસ કરે છે અને પછી એ અભ્યાસના કોશેટામાં જ કેદ થઈ જાય છે. જ્ઞાાન એક વહેતું ઝરણું છે અને દરેક શિક્ષકે આજીવન વિદ્યાર્થી રહેવું જોઈએ તો જ એ જ્ઞાાનના કોશેટામાં કેદ થવામાંથી મુક્ત રહી શકે છે.   જ્ઞાાન એટલું તો અગાધ અને અનંત છે કે, ન્યૂટન જેવા વિજ્ઞાાનીને પણ લાગ્યું હતું કે તેની સ્થિતિનો મહાસાગરના કાંઠે પાંચીકા વીણતા બાળક જેવી જ હતી. જ્ઞાાનનો પાયો નમ્રતામાં છે ને અજ્ઞાાનનો પાયો મિથ્યા ગર્વમાં છે. અહીં કેટલાક એવા જ્ઞાાનીઓની હું વાત કરવા માગું છું કે જે લોકો પોતાના જ્ઞાાનના કોશેટામાં પુરાયેલા હતા.   પ્રોફેસર લેન્ગલી, સ્મિથસોનિયન ઈન્સ્ટીટયૂટમાં વિજ્ઞાાની હતા. ઉડ્ડયનના પ્રયોગો માટે અમેરિકન સરકારે તેમને મોટી સ્કોલરશિપ આપેલી. તેમણે અનેક રીતે અનેક પ્રયોગો કરી જોયા હતા, અને તેના નિચોડરૂપે તે વખતના ટોચના વિજ્ઞાાનીઓના સંમેલનમાં ઈ.સ. ૧૯૦૩માં જાહેર કર્યું હતું. હવા કરતાં વજનદાર વસ્તુ હવામાં ઊડી શકે નહિ.   પરંતુ આ વાતની જેઓ વિજ્ઞાાનીઓ ન હતા એવા બે ભાઈઓને કશી ખબર નહોતી. એ બંને ભાઈઓ માત્ર સામાન્ય સાયકલ મિકેનિક હતા. તેઓ પોતાની જાતે જ વિશિષ્ટ પદ્ધતિથી ઊડી શકે તેવું કોઈક યંત્ર બનાવવાનો અખતરો કરી રહ્યા હતા.   અને, પ્રોફેસર લેન્ગલીએ જે વર્ષે ઉડ્ડયન વિશેનો પોતાનો સિદ્ધાંત જાહેર કર્યો એ વર્ષે જ એટલેકે ૧૯૦૩ના ડિસેમ્બર મહિનાની સત્તર તારીખે તેમણે હવા કરતાં વજનદાર ધાતુના એરોપ્લેનને હવામાં સફળતાથી ઉડાડવાનો પ્રયોગ કરી બતાવ્યો. આ સિદ્ધિથી નક્કી થયું કે તેઓ સામાન્ય સાઈકલ મિકેનિક હતા પણ તેમની બુદ્ધિ સામાન્ય નહોતી.   એ બે ભાઈઓ, ઓરવિલ રાઈટ અને વિલ્બર રાઈટને આજે આપણે સૌ વિમાનના શોધક તરીકે ઓળખીએ છીએ.   એવી જ રીતે મોટરકાર અને ટેલિફોન બાબતમાં પણ તે સમયના નિષ્ણાતો તદ્ન નિરાશાવાદી હતા.   આપણને જાણીને નવાઈ લાગે કે, પહેલીવાર સાઈકલ જયારે રસ્તા ઉપર આવી ત્યારે હજારો માણસોએ તેની સામે ઊહાપોહ કરેલો અને બે પાતળા પૈડાં ઉપર સમતોલ ન જાળવીને ચલાવાતા વાહનથી કેવા ભયંકર અકસ્માતો સર્જાશે એની ભીતિ સેવેલી અને એના પરિણામે સાઈકલ ચલાવનારે પોતાને સાઈકલ ચલાવતા આવડે છે તેવું લાયસન્સ ફરજિયાત પણે લેવું પડતું હતું.   આવી જ એક વાત કોલંબસની છે. એ સમયના લગભગ બધા જ નિષ્ણાતોએ કહેલું કે પિૃમ તરફ વહાણ હંકારીને પૂર્વમાં પહોંચવાની તેની વાત મૂર્ખતા હતી. પણ માત્ર કોલંબસ એ વાત માનવા તૈયાર નહોતો.   બર્નાર્ડ શોએ એકવાર એવું કાંઈક કહ્યું હતું કે, ડાહ્યા માણસો હંમેશા સમયના પ્રવાહ સાથે ચાલે છે, માત્ર ગાંડા કહેવાતા માણસો જ સામા પ્રવાહે ચાલવાનો પ્રયત્ન કરે છે અને આૃર્યની વાત એ છે કે માનવજાતે કરેલી પ્રગતિનો બધો આધાર પેલા ગાંડા કહેવાતા માણસો ઉપર જ રહ્યો છે.   પરંતુ આવું વિચારીએ ત્યારે સ્વાભાવિક જ પ્રશ્ન થાય કે તો પછી શિક્ષણ, વિજ્ઞાાન, તર્ક બધું જ શું નકામું છે? ના, જરાય નહિ. તેવું કદી હોઈ શકે જ નહિ. શિક્ષણ જરૂરી છે, વિજ્ઞાાન જરૂરી છે, અભ્યાસ કરવાનું પણ એટલું જ જરૂરી છે. વાત એટલી જ છે કે, જ્યારે અભ્યાસ, વિજ્ઞાાન કે શિક્ષણ કે બંધિયાર બની જાય છે ત્યારે એ નિરુપયોગી બની જાય છે. સમજવાની વાત એ છે કે ગમે તેવા માંધાતા લાગતા માણસો પણ એમની ફરતી થયેલી દીવાલના કેદી હોય છે આ દીવાલ કે વાડ કહેવાતા જ્ઞાાનની હોય છે અને એને એ તોડી શક્તો નથી. મોસ્કોના પ્રાણીઘરમાં બે આફ્રિકન હરણ ઉપર પ્રયોગ કરવામાં આવેલો એ અહીં જાણવા જેવો છે.   હરણોને એક મોટા વાડામાં પૂરવામાં આવ્યા હતા એ વાડાની આસપાસ ચારે તરફ લોખંડના સળિયાની વાડ હતી. પ્રયોગ કરનારા પ્રાણીશાસ્ત્રીઓએ એ વાડની અંદરના ભાગમાં, વાડાની અધવચ્ચે એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી, એવી જ બીજી વાડ બનાવી દીધી અને વાડાના બે ભાગ કરી નાંખ્યા. વાડાના એક ભાગમાં હરણોને રાખવામાં આવ્યા અને બીજો ભાગ ખાલી છોડી દેવામાં આવ્યો. કુદરતી રીતે જ, સ્વભાવને વશ થઈને શરૂઆતમાં બીજી તરફના ખાલી ભાગમાં જવાની ખૂબ કોશિશ કરી; પરંતુ ધીમે ધીમે એમને લાગ્યું કે, વચ્ચેની વાડથી આગળ જવાનું શક્ય નથી અને એ વાત એમના મગજમાં બરાબર ઠસી ગઈ. થોડા સમય પછી એ વાડ દૂર કરી દેવામાં આવી.   પરંતુ વાડ હટી જવા છતાં હરણોએ વાડની એ કલ્પિત હદને પાર કરવાનો પ્રયત્ન જ કર્યો નહિ. આખા વાડામાં વિહાર કરવાનો એમણે પ્રયત્ન જ કર્યો નહિ. તેઓ કૂદતાં, દોડતાં, પણ અગાઉ જ્યાં વાડ હતી ત્યાં પહોંચીને અટકી જતાં લોખંડના સળિયાની વાડ કરતાં પણ મનમાં ઠસી ગયેલી વાડ વધારે મજબૂત હતી. મનુષ્ય પણ આ રીતે જ વર્તે છે કારણ કે મનુષ્ય પણ એક પ્રાણી જ છે. એની આડે ઊભી થયેલી કે એણે જાતે જ ઊભી કરેલી કાલ્પનિક, માનસિક વાડોને એ ઓળંગવાની કોશિશ જ કરતો નથી. તેની આસપાસ રચાતી અદૃશ્ય વાડમાંથી મુક્તિ મેળવવાની તેનામાં શક્તિ હોવા છતાં એને અશક્ય માનીને મુક્ત થવાનો એ પ્રયત્ન જ કરતો નથી, પછી ભલેને એ વિદ્વાન હોય કે વિજ્ઞાાની હોય કે સામાન્ય માણસ હોય અને આ વાડ એ જ અજ્ઞાાન અને વ્યક્તિ શિક્ષિત હોવા છતાં આ વાડ તોડી શકતી નથી ત્યારે રમણ મહર્ષિ કરે છે એમ 'શિક્ષિત અજ્ઞાાન' હંમેશા વધારે નુકસાન કરે છે. આવી વ્યક્તિઓ પોતાના જ્ઞાાનની બેડીઓમાં મજબૂત રીતે બંધાયેલા જોવા મળે છે.

__._,_.___

---

Posted by: Bhupendra Jesrani <jesranibd@yahoo.co.in>

---

Reply via web post

•

Reply to sender

•

Reply to group

•

Start a New Topic

•

Messages in this topic (1)

---

Have you tried the highest rated email app?

With 4.5 stars in iTunes, the Yahoo Mail app is the highest rated email app on the market. What are you waiting for? Now you can access all your inboxes (Gmail, Outlook, AOL and more) in one place. Never delete an email again with 1000GB of free cloud storage.

---

World&#39;s Best forwarded emails...

Spread a word to join amdavadis4ever-subscribe@yahoogroups.com

To translate the posted material into your native/regional language,
please visit http://translate.google.com/

Like us on facebook: amdavadi amdavadi

Visit Your Group

• New Members 35

• Privacy • Unsubscribe • Terms of Use

.

__,_._,___